لیست msds یا برگه ایمنی مواد، سندی است که خطرات یک ماده خطرناک و توصیه‌هایی را برای کار ایمن با آن توصیف می‌کند. msds از جمله ویژگی‌های محصول را در برمی‌گیرد. این ویژگی‌ها شامل ترکیب شیمیایی محصول، تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز و الزامات حملونقل و دفع آن است. از نظر قانونی یک برگه msds به زبان رسمی کشوری که محصول در آن به بازار عرضه می شود، درج خواهد شد.
آشنایی با لیست msds
اکثر موادی که در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند خطرناک هستند. برای جلوگیری از رخ‌دادن هرگونه حادثه‌ای باید به ویژگی‌های هر ماده از جمله دما، فشار و واکنش‌های آنها در ترکیب با سایر مواد شیمیایی توجه کرد. msds کوتاه‌شده عبارت Material Safety Data Sheet و به معنی لیست اطلاعات ایمنی مواد است. این برگه یک نوع دفترچه راهنما به‌حساب می‌رود که تمامی اطلاعات و دستورالعمل‌های ایمنی برای استفاده از انواع مواد شیمیایی را با خود به همراه دارد.
مطلب پیشنهادی: مواد اولیه پلاستیک چیست؟
استاندارد msds
استاندارد ANSI Z400.1-2004 فرمت پیشرفته msds را با 16 قسمت معرفی کرده است. این فرمت به‌طور گسترده در سراسر جهان برای تدوین لیست msds به‌کار گرفته می‌شود و تقریبا تمام کشورها از این فرمت استفاده می‌کنند. این فرمت 16 قسمتی شامل اطلاعات زیر می‌شود:
- شناسایی محصول: شامل نام تجاری، شناسه محصول، شماره CAS و شناسه‌های دیگر مرتبط با محصول.
- ترکیب شیمیایی و اطلاعات درباره مواد مخلوط: مواد مهم و میزان آنها، شناسه‌ها، درصدها و اطلاعات ترکیب.
- خواص فیزیکی: وضعیت فیزیکی، دمای ذوب و جوش، چگالی، فشار بخار، رنگ و بوی محصول.
- خطرات: خطرات سواستفاده، خطرات بهداشتی، خطرات حریق، خطرات زیست‌محیطی و سایر خطرات مرتبط.
- اقدامات ایمنی: راهنمایی‌هایی برای استفاده ایمن از محصول، استفاده از وسایل حفاظت فردی، اقدامات اضطراری و روش‌های دفع بهداشتی.
- تدابیر اولیه در صورت تماس با ماده: اقداماتی که در صورت تماس با ماده باید انجام شود.
- خواص مربوط به سمی‌بودن: اطلاعات لیست msds درباره سمی‌بودن محصول، اثرات سلامتی بر انسان و محیط زیست.
موارد دیگر درباره استاندارد msds
- محدودیت‌ها در استفاده: محدودیت‌ها و مقرراتی که در استفاده از محصول وجود دارند.
- اطلاعات حملونقل: راهنمایی‌هایی برای حملونقل ایمن محصول.
- اطلاعات تخصصی: اطلاعات تکمیلی درباره محصول و استفاده از آن.
- اطلاعات تهیه‌کننده: نام و آدرس تهیه‌کننده محصول.
- اطلاعات تماس: اطلاعات تماس با تهیه‌کننده یا فروشنده محصول.
- تاریخ تهیه و تجدیدنظر: تاریخ تهیه msds و تاریخ به‌روزرسانی آن.
- اطلاعات آموزش و آگاهی: اطلاعات آموزشی و آگاهی درباره محصول و استفاده ایمن از آن.
- منابع اطلاعات: منابع استفاده‌شده برای تهیه msds.
- توضیحات تکمیلی: توضیحات تکمیلی و سایر اطلاعات مرتبط با محصول.
فرمت پیشرفته msds به کاربران امکان می‌دهد تا اطلاعات لازم را در مورد محصولات شیمیایی را دریافت کنند و اقدامات ایمنی ضروری را برای استفاده از آنها انجام دهند.
مطلب پیشنهادی: انواع مواد اولیه تولید شوینده ها
چرا MSDSهای متفاوتی برای یک ماده وجود دارد؟
لیست msds ممکن است برای یک ماده مشابه توسط تولیدکنندگان مختلف یا در کشورهای مختلف با تفاوت‌هایی ارائه شوند. این تفاوت‌ها به‌دلایل زیر خواهند بود:
الزامات قانونی
قوانین و مقررات مربوط به ارائه msds در هر کشور متفاوت است. به‌عنوان‌مثال، در یک کشور احتمال دارد الزامات مشخصی برای اطلاعات خاصی مانند خطرات مرتبط با زیست‌محیطی داشته باشد، درحالی‌که در کشور دیگر این ضوابط وجود نداشته باشد. بنابراین، MSDS بر اساس الزامات قانونی هر کشور تنظیم می‌شوند.
تفاوت در فرمولاسیون و محتوای ماده
تولیدکنندگان مختلف احتمالا ترکیبات متفاوتی را برای ماده مشابه استفاده کنند. این تفاوت‌ها می‌تواند تأثیری در خواص و خطرات ماده داشته باشد و باعث تفاوت در لیست msds ارائه شده توسط آنها شود.
قوانین حفاظت از اطلاعات
بعضی از تولیدکنندگان ممکن است برخی از جزئیات مربوط به فرمولاسیون یا فرایند تولید را به‌عنوان اطلاعات تجاری محرمانه در نظر بگیرند و در MSDSهای خود این اطلاعات را به‌طور کامل ارائه نکنند.
در مورد به‌روزرسانی msds، در برخی از قوانین مربوطه احتمال دارد الزاماتی برای به‌روزرسانی دوره‌ای آن وجود داشته باشد. این به‌روزرسانی‌ها به‌منظور اطمینان از ارائه اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد خطرات و اقدامات ایمنی مرتبط با ماده صورت می‌گیرد. بااین‌حال، برای محصولات کم‌خطر معمولا این محدودیت اعمال نمی‌شود.
به‌طورکلی، در هنگام استفاده از لیست msds، باید از نسخه‌ای که با قوانین و مقررات مربوطه سازگار است و به‌روزرسانی شده بهره ببرید تا اطلاعات دقیق و قابل‌اعتماد در مورد ماده موردنظر را دریافت کنید.
لوزی خطر را بشناسید
لوزی خطر (Hazard Diamond) یا نماد خطر، یک سیستم استاندارد برای نشان‌دادن خطرات مرتبط با مواد شیمیایی است. این سیستم اغلب بر روی برچسب‌ها یا بسته‌بندی‌های مواد شیمیایی قرار می‌گیرد و به کاربران اطلاع می‌دهد که ماده موردنظر چه خطراتی دارد. لوزی خطر شامل چهاررنگ اصلی می‌شود که هر کدام نشان‌دهنده یک نوع خطر خاص هستند:
رنگ قرمز
نماد خطر آتش‌سوزی (Flammability) این رنگ نشان‌دهنده خطرات مرتبط با قابلیت سوختن و آتش‌گرفتن ماده است. ماده‌ای که این نماد را دارد، در شرایط خاص می‌تواند آتش بگیرد یا به‌طور معمول سوختن آن احتمال دارد سبب انتشار مواد مضر یا خطرناک شود.
رنگ آبی
در لیست msds نماد خطر سلامتی (Health Hazard) این رنگ نشان‌دهنده خطرات مرتبط با تأثیرات منفی بر سلامت انسان یا حیوانات است و می‌تواند برای موادی که مسبب بیماری، ورود سم به سیستم‌های بدن، آلرژی یا تحریک‌کنندگی هستند، استفاده شود.
رنگ زرد
نماد خطر واکنش‌پذیری (Reactivity) این رنگ نشان‌دهنده خطرات مرتبط با واکنش‌پذیری ماده است. موادی که این نماد را دارند، با سایر مواد یا شرایط خاص واکنش نشان می‌دهند و به‌طور غیرمنتظره انفجار، فشار زیاد، گازهای سمی یا مواد خطرناک دیگر را تولید کنند.
رنگ سفید
نماد خطر خاص (Special Hazard) این رنگ برای نشان‌دادن خطرات خاصی استفاده می‌شود که نمی‌توانند به‌راحتی در سه‌رنگ قبلی قرار بگیرند. احتمال دارد برای موادی که خطرات خاصی مانند رادیواکتیویته، مواد اکسیدکننده یا مواد تحت‌فشار را دارند، از این نماد استفاده کنند.
مهم است به‌عنوان یک تولیدکننده یا وارد کننده مواد اولیه شیمیایی این نمادها را درک کنید و با خطرات مرتبط با آن آشنا شوید تا بتوانید اقدامات ایمنی مناسب را در نظر بگیرید. توصیه می‌شود همیشه به دستورالعمل‌ها و اطلاعات ایمنی موجود در لیست msds مراجعه کنید.
مطلب پیشنهادی: آب اکسیژنه چیست؟ خواص و طرز تهیه پراکسید هیدروژن
جمع‌بندی
هدف اصلی لیست msds ارائه اطلاعات لازم برای استفاده ایمن از محصول یا ماده شیمیایی است. بنابراین، افرادی که با محصول یا ماده در تماس مستقیم هستند، مانند کارگران، تکنیسین‌ها و مدیران ایمنی، نیاز دارند تا اطلاعات کامل را بدانند و استفاده ایمن از محصول را تضمین کنند.
بدون دیدگاه